Brief van jonge emigrant uit Zaffelare in 1954

Bert Vervaet
2 reactie(s)
Migratie Zaffelare Van Waes

Op 15 maart 1954, een mistige voorjaarsdag, vertrok het gezin van August en Marie Baes-Van Waes vanuit de Busstraat te Zaffelare naar een boerderij in Wallonië. Zoals nog andere boeren in de streek zag men in eigen streek geen toekomst meer als landbouwer.

Er waren negen kinderen: Cyriel, René, Maria, Cécile, Agnes, Jozef, Anna, Leon en Willy. August stamde af van een Moerbeekse boerenfamilie, die enkele jaren in Zaffelare had gewoond op het Winkelgoed in de Rechtstraat. Dit kortstondig verblijf van de familie Baes in Zaffelare zorgde voor levensbepalende relaties. Zowel August Baes als zijn broer René Baes huwde Zaffelaarse boerendochters Van Waes van het Rozengoed in de Windgatstraat te Zaffelare.

De meest ondernemende van de gebroeders Baes, René Baes, getrouwd met Anna Van Waes, besloot tot de emigratie vanuit Moerbeke naar Wallonië, naar Corroy-le-Chateau, kort na de Tweede Wereldoorlog.

Enkele jaren later kon hij een grotere boerderij overnemen in Fleurus en hij liet zijn boerderij in Corroy-le-Château over aan zijn broer August en schoonzus Marie.

In de nagelaten documenten van wijlen meester Henri Van Hooreweghe (1916-2012) vond ik een brief, geschreven door Jozef Baes (1945-2014) aan zijn vroegere meester in Zaffelare, kort na zijn vertrek uit zijn klas. Dit briefje werd pas toevallig teruggevonden de dag vóór de begrafenis van Jozef en voor zijn familie was het een ontroerend document.

Zijn briefje spreekt van verwondering voor wat hij in Wallonië mocht meemaken en nog niet in Zaffelare kende, van zijn nieuwe thuis, van zijn nieuwe kameraden.

Brief

5 april 1954. Brief van de negenjarige Jozef Baes vanuit Corroy-le-Chateau, Chaussée de Charleroi, Namur aan zijn vroegere onderwijzer te Zaffelare “Mr. Van Hooreweghe Onderwijzer St. Jozefschool Saffelare Oost-Vlaanderen”.

Migratie Zaffelare Van Waes

Meneer,

Ik neem de pen in mijn hand en begin eens te schrijven. Als wij een week thuis waren dan moesten wij naar school. Het is geen schone school maar we kunnen er toch in leren. Een hectometer achter ons hof rijdt er een trein. Het is soms een korte en het is soms een lange. Het is hier bergachtig en ge kunt van op het hof het land zien liggen. Wij hebben 40 hectare land. En wij moeten een kwartier stappen om aan de school te zijn.

Alles is al gezaaid. En wij hebben twee tractors en ook een telefoon. Wij hebben vier wagens en twee zelfbinders, een nieuwe en een oude. Nevens onze school is er een bewaarschool gemetst. Ze moet nog schoon gemaakt worden. En ik heb al een kameraad die Vlaams kan. Hij heeft vroeger in Aalter gewoond, die woont nu niet ver van ons. En wij hebben een grote veldschuur en een zaaimachine en een strooimachine. De kerk is schoon en ik moet misdienaar worden. En wij hebben zes kraantjes. Mijn kamer is schoon en groot en wij slapen allemaal boven. En achter ons hof is er een kapelletje.

Een goeiendag allemaal.

Baes Jozef.

Achterlaten

Wij kunnen op de achtergrond van die brief proberen te reconstrueren wat men in Zaffelare achterliet: een boerderij van een 10-tal hectaren, want dat was al behoorlijk groot volgens de plaatselijke normen.

Een lage boerenwoning met zadeldak, zonder telefoon noch stromend water, waar de ouders beneden sliepen in een grote kamer, enkele van de kinderen in een kleine voorkamer en op de voutekamer. De jongens sliepen op de zolder.

Verspreide akkers tussen houtkanten, waarbij men niet verder keek dan één akker. Een paard als trekdier, maar nog geen tractoren en andere ontwikkelde landbouwmachines, laat staan een pikmachine die de graanschoven automatisch bond. Hier moest elke schoof nog met de hand gebonden worden. Men sprak er geen Frans, tenzij enkele beter gesitueerden, en in Zaffelare reed nooit een trein. Alleen in de kerk werd nog dezelfde taal gehanteerd als in Zaffelare, want daar werd nog overal het Latijn gebruikt.

Jozef Baes trouwde met Monique Van Vynckt, een dochter van uitgeweken Vlamingen. Zij namen de ouderlijke boerderij van de familie Baes over en hebben zeer goed “geboerd”. Zij startten als pachters maar eindigden als eigenaars van hun boerderij met honderd hectaren bijzonder goede landbouwgrond. Jozef haalde zeer hoge scores in de kweek van tarwe, aardappelen en suikerbieten.

Bij de aanleg van proefvelden voor suikerbieten in Vlaanderen en Wallonië in 2004 werd op zijn velden het record behaald van 17 ton witsuikerproductie per hectare, terwijl elders de gemiddelde opbrengst rond 13 ton lag.

Foto’s

1.Het gezin August en Marie Baes - Van Waes in de Busstraat te Zaffelare in 1949. (Jozef staat tussen zijn ouders, Willy was toen nog niet geboren)

2. De voorzijde van de hoeve van de familie August en Marie Baes - Van Waes te Corroy-le-Chateau rond 1955.

3. Jozef Baes in 1996.

Migratie Zaffelare Van Waes