De herdenking van WO I is volop aan de gang. De opening van het Kunstparcours “Wrede/Vrede Kunst 2014” betekende in Lochristi het begin van een herdenkingsperiode van twee maanden met tal van activiteiten. Vandaag willen we even de aandacht vestigen op 2 evenementen die heel binnenkort in de provincie Antwerpen plaats vinden.
Op 27 en 28 september kan je in het Fort van Liezele de mobilisatie en het begin van de oorlog herbeleven in een volledig authentiek kader. Het weekend erna, op 04 en05 oktober, kan je de Schelde over wandelen op een Pontonbrug gebouwd door Belgische en Nederlandse genietroepen. Deze vredesbrug is het hoogtepunt van de herdenkingen in Antwerpen.
Misschien en tip voor een dagje uit?
Maar eerst even kort het historische kader. Na de Belgische onafhankelijkheid in 1830 kreeg ons land een neutraal statuut. Het moest, van de andere mogendheden, ook een vestiging kiezen waar de regering zich kon terugtrekken bij vijandelijkheden. Daar kon men dan wachten op de hulp van andere mogendheden. De keuze viel, om politieke en economische redenen, op Antwerpen. In 1850 begon men met de bouw van een eerste fortengordel rond Antwerpen. Maar ondertussen ging ook de ontwikkeling van de artilleriewapens er op vooruit, zodat deze steeds grotere projectielen konden afvuren en hun reikwijdte ook steeds maar toenam. Daardoor was debouw van een tweede fortengordel, op grotere afstand van het Antwerpse centrum noodzakelijk. De bouw van deze tweede gordel, met een omtrek van 95 kilometer, startte in 1906. In deze gordel ook de forten van Breendonk en Liezele.
In 1914 lag er in de streek van Antwerpen, enkel in Temse een vaste brug over de Schelde. De verbinding tussen de beide Scheldeoevers werd verzekerd door veerboten. Maar dit liet niet toe om grote hoeveelheden materieel aan te voeren of snel de stad te evacueren. Daarom was voorzien om, bij een nakende oorlog, zes bruggen over de Schelde te bouwen. Al het materiaal was daarvoor voorradig en opgeslagen.
Op 02 augustus 1914 –een inval vanwege de Duitsers leek steeds waarschijnlijker- begon men met de opbouw van de brug aan het Steen in Antwerpen. De brug werd gebouwd op 25 drijvende binnenschepen. Deze werden omwille van de getijdenwerking, afwisselend met de neus stroomop- en stroomafwaarts gelegd. Na een week was de 390 meter lange en 3 m brede brug klaar.
In een vorige aflevering vertelden we reeds hoe de Luikse forten er, na de Duitse invasie op 04 augustus, er in slaagden de opmars van de Duitsers te vertragen. Het liet de Fransen toe te mobiliseren, hun troepenmacht te reorganiseren en de nodige posities in te nemen tegen de Duitse inval uit het Noorden. Na de val van het laatste Luikse fort op 16 augustus, trok het Belgische veldleger, zoals voorzien in het Defensieplan, zich terug in het nationaal reduit Antwerpen. Ook Koning Albert, een groot deel van het Hof, het parlement en de volksvertegenwoordigers en tal van diplomaten kwamen naar Antwerpen.
Op 04 september voerden de Duitsers een eerste verrassingsaanval uit, hoofdzakelijk op de as Breendonk-Walem (ten oosten van het fort van Liezele). De aanval werd gemakkelijk afgeslagen.
Het fort van Liezele stond onder de leiding van commandant Fievez. Om vrij zicht te krijgen vanuit het fort, liet hij het dorp Liezele en omliggende gebieden volledig platbranden. Eindseptember 1914 begonnen de Duitsers een tweedeaanval op de fortengordel rond Antwerpen, deze keer met zwaarder geschut (projectielen van 30,5 cm en 42 cm diameter!). Hier waren onze forten niet tegen bestand. Dag na dag moesten de Belgische troepen steeds meer forten uit handen geven. Op 6 oktober hadden de Duitsers een grote bres in de fortengordel geslagen en de stelling van Antwerpen was onhoudbaar geworden.
Diezelfde dag nog gaf Koning Albert het bevel aan het Belgisch leger om zich terug te trekken uit Antwerpen naar de andere kant van de Schelde, richting IJzer. Kroniekschrijver Jozef Muls, zag hoe de autovan Koning Albert op 7 oktober via de pontonbrug aan het Steen de stad verliet.
De Duitsers hadden Antwerpen, in de nacht van 24/25 augustus, al gebombardeerd met een Zeppelin. De dreiging van nieuwe bombardementen en de inname van de stad door de Duitsers deed ook de bevolking massaal vluchten.
Honderdduizenden mensen vormden een teugelloze menigte, dieallen over de brug aan het Steen wilden vluchten. Het Fort Liezele, nog steeds in Belgische handen, dekte de terugtocht van ons leger en de vele vluchtelingen. Op 09 oktober om 08.30 uur blies kapitein-commandant Piérard de brug aan het Steen op. De bruggen mochten immers niet in handen van de vijand vallen. Op 10 oktober moest ook het Fort van Liezele capituleren.
In het fortenweekend, op 27 en 28 septembera.s. , worden in het Fort van Liezele de mobilisatie en het uitbreken van de oorlog terug levensecht gereconstrueerd. Er is een authentiek soldatenkampement, rondleidingen in het fort, kinderanimatie en sfeervolle horeca. Je kunt dit alles bezoeken van 10 tot 18hr00. Meer Informatie vind je via volgende link:
www.forten1914.be/fortendag-fort-liezele.html
Het weekend daarna, op 04 en 05 oktober, kan je in Antwerpen wandelen over een pontonbrug, speciaal voor de gelegenheid gebouwd. Doordat het Belgisch leger niet meer over voldoende brugslagelementen beschikt, wordt samengewerkt met hun Nederlandse collega’s die nog een ruime voorraad hebben. De volledige overspanning zal 428 meter bedragen.
Voor deze Vredesbrug worden zeer veel bezoekers verwacht en tickets dienen op voorhand besteld (€ 5/pers.) op de site www.antwerpen14-18.be of in het Infopunt op de Grote Markt in Antwerpen. Met dit ticket heb je dan ook gratis toegang of aan verminderd tarief voor tentoonstellingen in de belangrijkste Antwerpse musea. De brug ligt aan het Steen (Suikerrui 7, 2000 Antwerpen. Omgeving Stadhuis).
Een zeer mooie en uitgebreide informatiebrochure vind je via volgende link www.visitantwerpen.be/docs/Stad/Bedrijven/Actieve_stad/as_tnc/Pontonboekje_NL_web.pdf
Veel plezier!!
Foto’s: Chantal Blondeel, Bennie Vanderpiete