De wapenschilden op de pastorieën van Destelbergen en Zaffelare

Bert Vervaet
2 reactie(s)

Soms kun je decennialang iets vanzelfsprekend vinden tot een toevallige bezoeker je doet letten op een eigenaardigheid. Zoiets gebeurde met het wapenschild boven de ingang van de pastorie van Zaffelare.

In een medaillon boven de ingangsdeur staat het wapenschild van de Gentse Sint-Pietersabdij. Een bezoeker, de heer Patrick Goethals uit Drongen, maakte er ons opmerkzaam op dat hier iets niet klopt. Volgens hem heeft daar oorspronkelijk een ander wapenschild gestaan, dit van Philippus Standaert, de toenmalige abt van de Sint-Pietersabdij.

Het is best mogelijk dat hij daarin gelijk heeft, want de benedenverdieping van de pastorie van Zaffelare werd in 1743 onder zijn bestuur gebouwd en in 1747 kreeg de Sint-Pietersabdij de volledige zeggingsmacht over dit gebouw. Het devies van abt Standaert staat inderdaad nog steeds gebeiteld onder het medaillon: “in hoc signo” (in dit teken (zult gij overwinnen)). Het devies van de Sint-Pietersabdij echter was “pour bien” en niet “in hoc signo”.

Een bevestiging van deze mogelijkheid dat er oorspronkelijk een ander wapen stond, vinden we boven de ingangsdeur van de oude pastorie van Destelbergen, gebouwd in 1747. Daar staat het wapen van abt Standaert geschilderd: drie naar links gekeerde gouden wimpels (standaarden) op een blauwe achtergrond met onder het medaillon hetzelfde devies “in hoc signo”.

De pastorie van Zaffelare kreeg haar huidige vorm in 1790 toen het mansardedak werd vervangen door een volledige verdieping en een grote zolder. Toen was het geschilderde wapen van de ondertussen overleden abt Standaert wellicht al lang verweerd en heeft men toen zijn schild vervangen door het wapenschild van de abdij met behoud van het gebeitelde devies.

Maar om een of andere reden zit er nog een bijkomende eigenaardigheid in dit wapen. In tegenstelling met het historische wapen van de abdij, waar alle drie de sleutels naar links zijn gekeerd, staat hier slechts één sleutel naar links en staan de andere twee naar rechts. Door foto’s weten we dat dit alleszins al het geval was in vorige eeuw.

Wilde men aanduiden dat de wind ondertussen grotendeels uit een andere richting kwam?

Bij de restauratie heeft men de bestaande toestand behouden. Bij navraag bij Monumentenzorg te Gent werd mij meegedeeld dat een bestaande toestand niet wordt gecorrigeerd, tenzij men uitdrukkelijk bewijsmateriaal heeft van het tegendeel. De ambtenaar stelde daarbij de vraag: “misschien is dit om een of andere reden opzettelijk gebeurd? Misschien lag men in de clinch met de abdij?” Voorlopig blijft het een open vraag wanneer het wapen in deze variante geschilderd werd. Het blijft hoe dan ook een opvallende herinnering aan een van de belangrijkste Gentse instellingen die in de 18de eeuw op het toppunt van haar macht was.

Ook de prachtig gerestaureerde pastorie als dusdanig getuigt nog van die vervlogen grootheid.

Foto's: © Louis Gevaert - JMDB