Het is ‘alle hens aan dek’ in het VOC van Merelbeke. Naast de dagelijkse opvang en verzorging van vogels en wilde dieren wordt de infrastructuur geoptimaliseerd en worden plannen gemaakt rond een feestelijke gebeurtenis volgend jaar.
Het is namelijk dertig jaar geleden, in 1984, dat Guy De Meulemeester de uitbatingvergunning kreeg van een vogelopvangcentrum. Van nauwelijks enkele binnengebrachte vogels bij het begin namen de aantallen van jaar tot jaar toe om in 2012 het magische getal van 4000 vogels en wilde dieren te overschrijden.
Veel oud-leerlingen van het Sint-Gregoriuscollege in Ledeberg herinneren zich nog het fanatisme van hun leraar Guy De Meulemeester voor alles wat met de natuur te maken heeft. In het klaslokaal stond een aquarium en dikwijls werden ook allerlei andere vliegende en kruipende beestjes binnengebracht. Op woensdag gingen de leerlingen steevast op wandel in het bos waar ze uitleg kregen over allerlei bosbewoners, met speciale aandacht voor vogels. Al van heel jonge leeftijd was Guy een gepassioneerde vogelspotter. Ook kweekte hij kanaries en speelde met tentoonstellingsvogels.
Het was Guy De Meulemeester die de Wielewaal (waaruit later Natuurpunt is ontstaan) oprichtte in Merelbeke/Melle waarmee de eerste stappen werden gezet richting een ‘groene’ gemeente die zorg draagt voor bepaalde erg kwetsbare gebieden zoals de Makegemse bossen en de Scheldevallei. Merelbeke beschikt over een bossencomplex van 300 ha met oude bomen en beken, o.a. beheerd door het agentschap Natuur en Bos. Guy werd in1997aangesteld als natuurgids van de gemeente. In 1998 heeft hij het Natuureducatief centrum Waterrijk opgericht in het Liedermeerspark, een natuurparel die door de te grote druk van bezoekers een echt recreatiedomein aan het worden is. Als vrijwilliger zetelde hij in de raad van bestuur van allerlei verenigingen die oog hebben voor de bescherming van de inheemse fauna en flora waaronder: VOC Merelbeke, de vzw Vogelvrij, vzw Actiecomité milieubescherming Merelbeke, Vogelbescherming Vlaanderen vzw, Minaraad Merelbeke, gemeentelijke commissie voor ruimtelijke ordening, e.a.
De eerste stappen
Het idee voor het oprichten van een eigen opvangcentrum kwam er toen hij begin jaren ’80 regelmatig als vogelkenner gevraagd werd de zorg van gevonden en gekwetste vogels op zich te nemen. Een dilemma want toen, evenals nu, was het wettelijk verboden om wilde dieren te verzorgen zonder vergunning van het ministerie van landbouw.
Nick De Meulemeester, die in 2004 de scepter overnam van zijn vader, is blij dat, sinds de officiële vergunning in 1984, zoveel dieren van een gewisse dood konden gered worden in het VOC. “Ongeveer 50% van de binnengebrachte dieren worden teruggegeven aan de natuur, wat een goed resultaat is gezien de erbarmelijke toestand waarin sommige zich bevinden bij aankomst.”
De familie woonde toen in de helft van het huidige woonhuis. Guy stopte met zijn hobby en het achterhuis waar hij kanaries en andere vogels kweekte werd omgevormd in een eerste opvang voor wilde dieren. Geleidelijk werd de privé tuin volledig ingenomen door het VOC. Van financiële steun was toen nog geen sprake. Alles gebeurde via lokale vrijgevigheid, eigen acties, voedselgiften. De eerste houten kooien werden gemaakt van afvalhout. Het werk gebeurde door de eigen familie. Enkel op zaterdagen kwamen soms enkele jonge vrijwilligers een handje toesteken.
Stand na dertig jaar
Hoe en met wie wordt het VOC gerund?
Nick: Kim is onze enige voltijdse medewerker. Zijn broer Tristan en ikzelf zijn halftijds ingeschreven. Tel daar de vele uren bij die ik onbetaald presteer. Naast het ontvangen en verzorgen van dieren zijn mijn taken het spalken van de breuken van gewonde vogels, het dagelijks bijhouden van e-mails, de nodige begeleiding en beoordeling van stagiairs, de taakverdeling regelen van de vrijwilligers en medewerkers, de medicatie bepalen, contacten onderhouden met de dierenartsen en jonge dieren soms tot na middernacht voederen, informatie verstrekken, tuinonderhoud, public relations, sponsors contacteren, boodschappen regelen….Soms moet ik er op uittrekken om dieren te vangen en mee te doen aan reddingsacties.
Reddingsactie
Tijdens de veelbesproken olievervuiling in het kanaal aan de Gentse haven hebben we 125 vervuilde vogels met de kajak en de zodiak uit het water gevist en gewassen of overgebracht naar het gespecialiseerde opvangcentrum in Oostende. Voor het vangen van dieren krijgen we veel steun van de Gentse brandweer.
De drukste maanden beginnen in april en lopen door tot augustus. Dan is het VOC runnen een werk tot 24 uur ’s nachts. Van mei tot juli worden zo’n 25 vogels per dag binnengebracht. Daarvan moeten drie vierden elk half uur gevoederd worden.
Al twintig jaar organiseren we een paddenoverzet in de straat. Daarmee behoorden we tot de eersten in België die padden en salamanders in veiligheid brachten. In Merelbeke bevinden zich twee van de drie Belgische poelen waar alle vijf de soorten salamanders leven die in België voorkomen. De amfibieën zijn hier zo sterk vertegenwoordigd dat we spreken van een herpetologische hotspot.
Ook educatie en sensibilisatie van het publiek zien we als een belangrijke opdracht. We krijgen hier jaarlijks een 100-tal groepen. Na een rondleiding krijgen ze een filmpje te zien over de werking van het centrum en meestal wordt een vogel vrijgelaten. We gidsen in de Merelbeekse bossen en in het Liedermeerspark, waar ik het gemeentelijk natuureducatief centrum Waterrijk open houd. Voor alle Merelbeekse scholen wordt dat gratis ter beschikking gesteld voor bepaalde lessen en activiteiten in en rond de natuur.
We proberen de mensen wetenschappelijke informatie te geven in plaats van ‘boerenlogica’. Zoals de heersende opvatting dat er te veel vossen of kraaien zouden zijn. Fout, want de natuur reguleert zichzelf. Zijn er grote aantallen van bepaalde dieren dan komen er ook meer ziektes en predators voor. Of de dieren gaan zelf stoppen met kweken wanneer het voedselaanbod schaarser wordt. Het is ook al lang bewezen dat hoe ouder bepaalde dieren worden hoe groter het territorium dat ze verdedigen tegen hun soortgenoten. Worden al langer gevestigde koppels van dieren door afschot of andere malafide praktijken verwijderd dan wordt die vrijgekomen plaats ingenomen door jonge rondzwervende exemplaren die kleinere territoria verdedigen. Zo krijg je twee koppels van die diersoort op het gebied dat vroeger door één koppel verdedigd werd. We krijgen ook dikwijls een telefoon voor vogels die vastzitten in een schouw hoewel dergelijke problemen eenvoudig op te lossen zijn met een roostertje. Bij elke nieuwbouw zou dat verplicht moeten worden. De mensen die een slachtoffer van hun huiskat binnenbrengen proberen we ook duidelijk te maken dat de natuur geen speelplaats zou mogen zijn voor deze huisdieren. Zoveel roofdieren op eenzelfde gebied laten jagen verstoort het natuurlijk evenwicht en zorgt voor massaal veel dierenleed. Jaarlijks zien we honderden dieren wegkwijnen als gevolg van een kattenbeet.
Meer informatie: www.vocmerelbeke.be
Morgen: deel 2