Bouw mee aan het landschap

Machteld Moijson
0 reactie(s)
Bouw mee aan het landschap

Tekst/Foto Machteld Moijson - Titelfoto JMDB

Een substantiële klimaatopwarming is niet meer te vermijden. Plannen om ons landschap aan te passen en de op til zijnde veranderingen op te vangen worden veel te traag in gang gezet. Bossen spelen een cruciale rol om de veranderingen af te wenden, maar ze worden niet genoeg beschermd.

Daarom mogen we de verantwoordelijkheid niet helemaal overlaten aan de politiek. We moeten zelf handelen, en wel nu!

Lochristi en bijna alle andere Vlaamse gemeenten ondertekenden het Burgemeestersconvenant, waarmee ze de ambitie uitspreken om tegen 2030 40% CO2 te besparen en een klimaatadaptatiebeleid te voeren. Uiteindelijk zullen ze naar een nuluitstoot evolueren en de gemeenten wapenen tegen de verwachte gevolgen van de klimaatverandering, zoals droogte, wateroverlast en hitte, zoals afgesproken in het klimaatakkoord van Parijs. Lochristi realiseerde in 2018 een daling van de CO2-uitstoot met 9.2% ten opzichte van 2011. Het effect van de al genomen maatregelen is niet meteen zichtbaar. De overheid benadrukt dan ook dat diverse doelgroepen, sectoren en de inwoners moeten meewerken om deze dalende trend te vergroten.

De Provincie Oost-Vlaanderen werkt via de vzw Regionaal Landschap Meetjesland aan het beheer, behoud en herstel van de kenmerkende landschappelijke elementen zoals dreven, knotbomen, hoogstamboomgaarden, hagen, houtkanten en poelen. Lochristi werd in 2020 partnergemeente. Daardoor kregen de Lochristinaren toegang tot het digitale platform www.goedgeknot.be. Hierop kunnen we aanvragen posten om bomen te knotten. Verschillende studies tonen aan dat het hout van knotbomen onder de juiste omstandigheden bruikbaar is als CO2-neutrale brandstof. Op deze manier zouden knotbomen hun oude economische functie als stookhout voor een deel kunnen herwinnen. Bovendien is de natuurwaarde van knotbomen niet te onderschatten omdat ze als een soort groene verbindingsweg fungeren waarlangs dieren zich veilig kunnen verplaatsen. Ook als nest- en schuilgelegenheid voor onder meer de steenuil zijn ze belangrijk. De voorbije maand bood professor Willem Van Cotthem gratis scheuten van wilgen aan op de Beeweg in Zaffelare. Hij pleit voor een herintroductie van de knotwilg in onze tuinen. Zelfs in een pot kan deze wilg geplant en geknot worden.

Houtkanten en hagen met veel diversiteit, m.a.w. met verschillende struiksoorten als hulst, mei- en sleedoorn zijn ecologisch super interessant omdat elke soort op een ander tijdstip bloeit en bepaalde insecten aantrekt. In het najaar leveren deze hun vruchten, bessen en zaden als voedsel aan heel wat verschillende vogels en knaagdieren. Het hout van houtkanten kan net als bij knotbomen dienst doen als brandhout. Hakhoutbeheer wordt gefaseerd uitgevoerd zodat organismen die er huizen voldoende tijd krijgen om zich aan te passen. Net zoals het beheer van knotbomen is het beheer van houtkanten zeer intensief en je kan daarom ook beroep doen op het digitale platform goedgeknot.be om ondersteuning te vinden.

Hoogstamfruitbomen krijgen weer meer belangstelling van liefhebbers die de eigen productie van bepaalde fruitsoorten verkiezen boven fruit uit de supermarkt dat behandeld werd omdat het een ver transport moet doormaken. Ze zijn landschappelijk en ecologisch waardevoller dan laagstam- en halfstamfruitbomen omdat ze meer nest- en schuilgelegenheid bieden, vooral dan de oudere bomen met holtes.

Vele mensen vrezen het aanplanten van bomen omwille van de afvallende bladeren in de herfst en ook voor beschadigingen door de wortels. Afgevallen bladeren zijn uitstekend voedsel voor de tuingrond en dragen bij tot de gezondheid van de tuin, dus laat ze liggen of maak er een composthoop mee. Wat het wortelgestel betreft verwijs ik naar de wetenschap dat de kruin van een boom aangeeft hoever zijn wortelgestel reikt. In navolging van het principe van de bonsai, boom in pot, waarbij de wortels en de kruin gesnoeid worden om de groei te beperken, helpt ook alleen het snoeien van de kruin al om de grootte van de boom te beperken. Zo kan elke tuin, hoe klein ook een boom bevatten.

Een ander landschapselement met bomen zijn de dreven. Ze waren vroeger functioneel voor het drijven van vee, maar ook voor de houtopbrengst. Nu spelen ze vooral een rol in de beleving van het landschap, maar ook als voedsel- en nestgelegenheid voor vogels, insecten en zoogdieren, als verbindingsweg voor dieren en niet het minst als luchtzuiverende, geluiddempende en hitteverzachtende landschapselementen. Vanuit Lochristi hebben we verschillende dreven zien kappen in Mendonk, Wachtebeke en Sint-Kruis-Winkel, maar ook in Lochristi zelf. Het is overduidelijk dat hierdoor de geluids- en lichtoverlast van de industriezone en het drukke verkeer dichterbij gekomen zijn.

Poelen werden vooral door de mens zelf ooit gegraven als visvijvers, drinkplaatsen voor vee of voor het roten van vlas. Het gebruik ervan verdwijnt, daarom is er minder nood om de poelen te behouden. Hun landschaps- en natuurwaarde wordt wel door vele eigenaars geapprecieerd en daarom kloppen ze regelmatig aan bij Regionaal Landschap om te helpen herstellen of om nieuwe aan te leggen. De poelen creëren een ecosysteem voor waterplanten, insecten, amfibieën zoals de uitstervende salamanders, kikkers en padden. Het beheer van een poel hoeft niet elk jaar, maar toch vraagt het woekeren van bepaalde waterplanten en het toenemen van de sliblaag dat er gewerkt wordt zodat ze niet langzaam dichtslibben. Overwoekerende waterplanten kunnen gemakkelijk zelf verwijderd worden, maar om een dichtgeslibde poel te ruimen kan je een beroep doen op Regionaal Landschap die de kraanwerken opvolgt en subsidiemogelijkheden onderzoekt.

Regionaal Landschap Meetjesland biedt ondersteuning bij het aanplanten van de landschappelijke elementen, onderzoekt subsidiemogelijkheden, werkt voorstellen en plannen uit, geeft advies voor de soortenkeuze en aanplant. Vanaf 2021 kan je als inwoner van een gemeente die deelneemt aan de samenaankoop Behaag je Tuin in het najaar voordelig plantgoed bestellen. Ook voor advies en tips om zelf aan de slag te gaan kan je terecht bij hen. Particulieren en landbouwers kunnen beheerabonnementen op maat krijgen zodat ze als eigenaars een inschatting kunnen maken van de tijdsduur en kosten van de werken.

De gemeente Lochristi geeft subsidies voor het ontharden en vergroenen van particuliere voortuinen, het aanleggen van groendaken, geveltuintjes en plaatsen van regenwaterputten. Kijk hiervoor op de website van de gemeente. Voor het gratis advies klimaatgezonde voortuin komt een tuincoach langs die voor de eerste 10 aanvragen een tuinplan ontwerpt met plantensuggesties. Dit laatste kon slechts uiterlijk tot 9 april. Meer info kan je vinden op www.lochristi.be/klimaattuin . In het najaar volgt een tweede oproep voor nog eens 10 adviezen. Wie niet zo vertrouwd is met de digitale wereld, kan een afspraak maken via het energieloket bij adviseur Jurgen Bauwens, bel naar 0488 17 43 73 (telefonisch enkel bereikbaar tussen 9 en 16 uur).

Help om van Lochristi een groene gemeente te maken met kleine ingrepen. Als elke tuin een boom en struiken heeft in plaats van alleen een strak gemaaid gazon, dan zullen de natuur en wijzelf er wel bij varen.