Een aantal parochiekerken van Lochristi zal in de toekomst niet meer gebruikt worden voor kerkelijke diensten. Een herbestemming dringt zich op.
De ontkerkelijking die al een paar decennia geleden in Vlaanderen begonnen is, en het slinkende aantal priesters maken een rationaliseringsproces binnen de Kerk noodzakelijk. Terwijl de voorbije jaren elke nog beschikbare priester de verantwoordelijkheid kreeg voor meerdere parochies en zich van hot naar her moest spoeden voor de vieringen, is men nu een stap verder gegaan: gelovigen die kerkelijke diensten willen bijwonen zullen zich moeten verplaatsen naar een bepaalde parochiekerk, niet noodzakelijk die welke voor hen het dichtstbij gelegen is. De andere parochiekerken worden gesloten en men zoekt naar een herbestemming voor elk van deze gebouwen.
In Lochristi is het nog niet helemaal duidelijk voor welke kerken dat het geval zal zijn. De kerk van Hijfte wordt voorlopig de hoofdkerk. De kerk van Zaffelare blijft in gebruik, zo ook in beperkte mate die van Beervelde en Lochristi. De kerk van Zeveneken zou gesloten worden.
In Nederland en Groot-Brittannië werden deze kerkgebouwen, al naargelang de grootte, omgevormd tot musea, cultuurtempels of woonhuizen, daarbij het oorspronkelijke idee van de kerk als plaats om samen te komen en ‘iets te vieren’ respecterend.
Gent
België neemt het niet zo nauw met de symboolwaarde van dergelijk gebouw. In Gent werd het Consortium Markthal, een samenwerkingsverband waar onder andere Delimmo, de vastgoedpoot van Delhaize, deel van uitmaakt, aangeduid als voorkeursbieder voor de herbestemming van de Sint-Annakerk. Dit consortium wil de allereerste supermarkt in een kerk in Vlaanderen brengen, zei Delhaize-woordvoerder Roel Dekelver. Christophe Peeters van Open VLD verduidelijkte de keuze met het argument dat het project van Delhaize het enige was dat rekening hield met de monumentale basiliekvorm (zonder zijbeuken) van de beschermde kerk. Erfgoedzorg stond erop dat het volume behouden bleef en dat er niet met plateaus en verdiepingen werd gewerkt.
Er werd aan toegevoegd dat achter de Delhaizewinkel een restaurant komt waar nu het koor is en op het doksaal zou een wijnbar komen.
De extreemlinkse partij PVDA startte een petitie tegen het te grabbel gooien van waardevol historisch erfgoed. Zij vragen het stadsbestuur om de belofte na te komen en de beschermde Sint-Annakerk een gemeenschapsfunctie of een culturele invulling te geven in overleg met de buurt. Deze petitie had meteen succes en kreeg via de site vele handtekeningen, een groot aantal Gentenaars, kunstenaars, muzikanten voeren nu actie. De bekendste actievoerder is wellicht Mikhail Bezverkhini, winnaar van de editie 1976 van de Koningin Elisabethwedstrijd voor viool en kunstschilder, die ongeacht de weersomstandigheden elke dag van 12 u tot 14 u viool speelt voor de gesloten poort van de Sint-Annakerk. Steeds meer sympathisanten sluiten zich bij hem aan. Samen vormen ze S.O.S. Sint-Anna. Deze groep streeft naar een nieuwe transparante herbestemmingsprocedure met inspraakmogelijkheden. Ze wil de kerk opnieuw voor het publiek open stellen. Met dit muzikale signaal zetten de muzikanten en sympathisanten de herbestemming van kerken, en bij uitbreiding de participatie hierin en het gebruik van ruimten, op de maatschappelijke agenda.
Lochristi
Ook in Lochristi moet er nagedacht worden over de herbestemming van enkele kerkgebouwen. De kerk van Zeveneken heeft een speciaal orgel en een stemmig interieur. Het is een gebouw dat het centrum van Zeveneken een zekere charme geeft, uiteraard ook door het eromheen liggende kerkhof en de prachtige ten dode opgeschreven eiken en de vrijheidsboom.
De kerk van Zaffelare heeft naast een boeiende geschiedenis ook een prachtig interieur en een uitstekende akoestiek, getuige van dat laatste is de wens van Tobias Feldman, laureaat viool van de Koningin Elisabethwedstrijd, om er opnames te komen maken, nadat hij er een paar jaar geleden een concert van Arte Amanti speelde.
De kerk van Hijfte, het jongste kerkelijke gebouw op het grondgebied Groot-Lochristi, werd al verschillende keren het decor voor concerten. Ook Lo-art probeerde de ruimte uit voor een tentoonstelling. Alleen voor concerten met geluidsversterking blijkt de kerk geschikt.
De kerken van Beervelde en Lochristi zouden behouden blijven met een beperkte religieuze functie. De kerk van Beervelde heeft een slechte akoestiek. Het interieur is modern en is wat in de stijl van de kerk van Hijfte, hoewel de buitenkant veel ouder lijkt en dat gedeeltelijk ook is.
De kerk van Lochristi heeft een interieur dat weinig functioneel is als ruimte voor een groot publiek omwille van de zuilen die het zicht benemen op het altaar vanuit de zijbeuken. De esthetische en kunsthistorische waarde is beperkter dan die van Zaffelare en Zeveneken. Door de centrale ligging, omgeven door groen, de ernaast gelegen dekenij/pastorij, de parochiale kring Sint-Niklaas zou een mooi cultureel project kunnen uitgebouwd worden. Een mooi voorstel is om de kerk van Lochristi om te bouwen tot bibliotheek. De dekenij zou de functie van tentoonstellingsruimte kunnen krijgen en de kring wordt een sociaal-cultureel project met ontmoetingsruimte, voedselbank en zaal met podium voor toneel en andere optredens. Dat dit geld zal kosten is onvermijdelijk, daarom mag er tijd en denkwerk voor uitgetrokken worden, maar het zou de gemiste kans van Uyttenhove kunnen doen vergeten en zou Lochristi een centrum met een meerwaarde geven. Het zou een aantrekkingspool kunnen zijn voor zowel inwoners als mensen van buiten de gemeente en de horecazaken in het centrum zouden er wel bij varen.
De noodzaak is wel om deze gebouwen te blijven onderhouden zoals het hoort zodat ze niet ten prooi vallen aan de elementen. De dekenij en de Kring worden met opzet verwaarloosd door de gemeente. De gevolgen daarvan zijn al duidelijk te zien. Over een paar jaar zal het college dan kunnen zeggen dat het verval al te vergevorderd is om te restaureren.
Het komt er in elk geval op aan om, zoals Christus ons voordeed, de handelaars en geldwisselaars uit de tempel te verdrijven. Het Open VLD-college heeft in elk geval geen scrupules getoond toen een deel van het kerkhof, gewijde grond waarin ooit parochianen, onze voorvaderen, begraven werden, werd afgestaan als terras voor het ernaast gelegen kipfastfoodrestaurant.
Als ze argumenteren dat ze nog maar net de bibliotheek uitgebreid hebben, dan hebben ze gelijk, maar het gebouw waar nu Bibliotheek Reinaert huist kan dienen voor een uitbreiding van de gemeenteschool of de muziekschool. Benieuwd of ze oren zullen hebben naar valabele alternatieven voor de kerken, rekening houdend met hun symboolwaarde, esthetische en cultuurhistorische betekenis.