Eerder deze namiddag werd in de raadszaal van het gemeentehuis het ereburgerschap van Lochristi toegekend aan Em. Prof. Dr. Willem Van Cotthem. Na zeilster Evi Van Acker, handbiker Jonas Van de Steene en Mieke Van Hecke – gewezen directeur-generaal van het Katholiek onderwijs – is de plantkundige de vierde ereburger van onze gemeente.
Burgemeester Yves Deswaene mocht deze namiddag een volle raadszaal welkom heten. Zo’n 65 familieleden, vrienden, genodigden en sympathisanten waren komen opdagen voor de toekenning van het ereburgerschap van Lochristi aan Em. Prof. Dr. Willem Van Cotthem .
De burgemeester lichtte toe dat Lochristi geen traditie heeft met het ereburgerschap. Toen Evi Van Acker in 2012 een bronzen medaille behaalde op de Olympische Spelen in London, moest er zelfs nog een reglement opgesteld worden. Hij erkende ook, ere wie ere toekomt, dat de voordracht voor het ereburgerschap van Willem Van Cotthem vanuit de N-VA fractie kwam.
Frederic Droesbeke – schepen van milieu en duurzaamheid – vertelde in zijn toespraak dan weer het levensverhaal van Willem Van Cotthem. Een speech die hij voorbereidde door met de professor iets te gaan drinken. Maar twee uurtjes volstonden niet. Dus als u binnenkort de schepen en de professor samen op een terrasje ziet….
De liefde voor plantkunde
Willem van Cotthem zag het levenslicht in 1934 in Denderleeuw, waar hij met zijn ouders en zus opgroeide. Zijn moeder had een kruidenierszaak en vader baatte – vlak naast de winkel – een café uit. Ideaal gelegen want vlakbij het station. Maar hier passeerden tijdens WO II heel wat treinen naar het front. Uit schrik voor de bombardementen op het nabijgelegen station verhuisde het gezin tijdens WO II naar Haaltert. Gelukkig maar, want de vrees bleek nadien terecht.
In Haaltert kwam Willem bij een bijzonder strenge leerkracht terecht die lijfstraffen niet schuwde. Nadat hij drie dagen op rij had mogen proeven van de liniaal op zijn vingers, besloot de jongen om niet meer naar school te gaan maar zich te verstoppen in het bos. Dat duurde slechts enkele dagen, maar de jonge Willem ontdekte er de liefde voor de natuur, de planten en struiken, de insecten en diertjes. Dat hij dan later plantkunde ging studeren aan de universiteit, was dus geen verrassing. Verder studeren was geen evidentie in die tijd, maar papa en mama verdienden gelukkig goed hun boterham. Ze gaven hem wel een levensles mee: “Als jij kan gaan studeren is het dankzij de gewone werkmens die hier een pintje komt drinken”.
Terug naar de universiteit
Na zijn universitaire studies ging Willem, noodgedwongen, biologie, fysica en scheikunde doceren aan de normaalschool. Tot hij na 10 jaar de kans kreeg om als assistent aan de slag te gaan aan de universiteit. Een droom ging in vervulling. Hij was er assistent, docent en hoogleraar.
Willem Van Cotthem deed er vooral wetenschappelijk onderzoek op het vlak van plantenmorfologie. Hij wou met zijn kennis bijdragen aan de bestrijding van de hongersnoden in Afrika en Azië.
Mocht men er in slagen om in de droogtegebieden bomen planten en groenten te kweken, kon in die regio’s de vicieuze cirkel van honger, armoede en werkloosheid doorbroken worden.
Terracottem
Dus startte de professor in 1983 een onderzoeksproject om de overlevingskansen van bomen in een warm en droog klimaat te verbeteren. Het verschepen van mest en klei (dat water vasthoudt) naar Afrika was geen optie.
Het was de luier van zijn eerste kleinkind die Willem op de goede weg zette. Die “pamper” bevatte een gel die de vloeistof vasthield. Uit eerste testen met dit materiaal bij planten, bleek dat men wel water kon vasthouden maar dat er voeding ontbrak. Dus werd er organisch materiaal toegevoegd. Maar de bacteriën die dit materiaal afbreken en omzetten in voedingsstoffen hebben stikstof nodig.
En Willem moest weer denken aan die luier met urine want…uriem is pure stikstof.
Een nieuwe test met jonge boompjes in Afrika oogden veelbelovend. Tot een stevige woestijnwind de hele aanplanting omver blies. De boompjes wortelden niet genoeg.
De professor en zijn team ontwikkelden daarom een mengsel van 12 stoffen dat de wortelvorming bevorderde. Men besloot al die componenten – waterabsorberende korrels, kunstmest, ureum en de stoffen voor wortelvorming – te binden met wit zand uit Mol. De resultaten waren ronduit verbluffend. Er werden hele bossen aangelegd in droogtegebieden.
Echter, het wit zand bleek geen goede oplossing om het op grote schaal toe te passen. Er waren massa’s van nodig en hoe transporteer je dat? Toen de professor, op de terugvlucht van een lezing in Dubai, over de Etna vloog kreeg hij het idee om poreuze vulkaanas te gebruiken in plaats van zand.
Na 10 jaar onderzoek en ontwikkeling was de terracottem bodemverbeteraar klaar!
Sinds 1993 wordt dit product gecommercialiseerd door een Belgische firma en in meer dan 110 landen over de hele wereld verkocht.
“Zaden voor voedsel”
In 2005 startte hij dan met een nieuw project. Heel wat van het fruit – en ook van de groenten – dat hier geconsumeerd wordt, komt uit warme en droge gebieden. Denk maar aan (water-)meloenen, papaja’s, advocado’s of pompoenen. Wij smijten de zaden van de vruchten hier weg en in die droge en warme gebieden zijn ze voor de arme bevolking onbetaalbaar. Dus startte de professor met “Seeds for food” (http://seedsforfood.one/) en riep iedereen op om die zaden te wassen, te drogen en over te maken aan de organisatie. Zij sorteren die en sturen de zaadjes dan op voor gebruik in familietuintjes in Afrika, Azië en Zuid-Amerika.
Tuinieren op kleine oppervlakte
Als de echtgenote van de professor in 2008 deels verlamd geraakt t.g.v. een herseninfarct kan hij niet meer naar het buitenland reizen en blijft thuis om zijn ega te verzorgen.
Maar ook van thuis uit wil hij zich verder inzetten voor een betere wereld. Op een dag snijdt hij bij wijze van experiment de top van een PET-fles van mineraalwater. Het onderste deel van de fles vult hij met potgrond en een slaplantje. En het lukt….de sla groeit! Na korte tijd staan er thuis honderden dergelijke flessen, tot ergernis van zijn vrouw.
Dus besluit Willen om de onderzijde van de flessen af te snijden en de recipiënten te stapelen tot torens. Die vult hij met grond. Aan de zijkanten maakt hij openingen voor plantjes.Tuinieren op hele kleine oppervlakte. Toepasbaar op balkons, in stadstuintjes en… in de derde wereld!
De facebook-groep “container gardening en vertical gardening” die de professor dan opstart telt vandaag maar liefst 479.200 leden.
Dankwoord
Willem Van Cotthem was heel geëmotioneerd en moest even bekomen voor hij zijn dankwoord kon aanvatten. Zijn bevlogen toespraak begon hij met het (al lachend) uiten van zijn ontgoocheling dat de burgemeester en de schepen eigenlijk al alles verteld hadden. En dus sprak de nieuwe ereburger over “de mensen rondom ons”. Over hoe hij houdt van de blanke mensen, maar ook van de lichtbruine, zwarte, gele en rode en alle anderskleurigen. Want het zijn allemaal mensen.
“Ook in Lochristi hebben we mensen met een verschillende kleur. Ik zie in de zaal blauw, rood, geel en ook groen” grapte de plantkundige. Hij herinnerde er ook aan dat we allemaal – ongeacht onze kleur – ontstaan zijn uit een eicel en een zaadcel, op een liefdevol moment. Het is dankzij onze ouders dat we hier zijn, dat we opgroeiden en de kans kregen om ons te ontplooien. Maar dat hij de kans had gekregen om professor te worden – en nu zelfs ereburger – was niet enkel dankzij zijn ouders, maar ook dankzij zijn zus…en de mensen die destijds pintjes kwamen drinken in het café.
Fotoreeks (klikken oponderstaande foto om de reeks te openen)