Als eerbetoon aan de geallieerden die Frankrijk op 6 juni 1944 hebben bevrijd, zijn er ieder jaar tussen eind mei en half juni langsheen de invasiestranden tal van activiteiten en belevenisvolle herdenkingen.
Stilaan kondigen zich weer talrijke evenementen aan, een rijk en gevarieerd programma met iedere dag activiteiten zoals wandeltochten met gids, herdenkingsbijeenkomsten, vuurwerk, parachute springen in kleding uit die tijd, historische reconstructies, optochten met doedelzakspelers, exposities en parades van militaire- en burgervoertuigen, diverse concerten en vele andere bezienswaardigheden. Het jaar 2024 wordt een belangrijk jaar, het is dan 80 jaar geleden dat D-Day en de Slag om Normandië plaats vonden. Om de 5 jaar zijn er nog meer activiteiten met internationale aanwezigheid van staatslui uit allerhande landen. Presidenten en ministers uit de hele wereld zullen zij aan zij staan met de laatste nog levende veteranen, en dat zijn er niet veel meer. Voor wie nu nog op zoek gaat naar een verblijfplaats voor deze periode zal het zoeken worden zoals een naald in een hooiberg.
Een terugblik naar de herdenkingsweek van juni 2023.
In Crépon, op een boogscheut van Arromanches-les-Bains, vind je Manoir de Mathan. Middenin een rustige groene omgeving verwelkomen Isabelle en Koen Sileghem je, samen met hun team, in hun prachtige authentieke manoir. Verblijven bij leuke mensen met Belgische roots, en af en toe eens een babbeltje doen in eigen taal, hoe leuk is dat. Wanneer men het wenst kunnen ze heerlijke, culinaire en gastronomische restaurantjes aanraden. Centraal gelegen van alle bezienswaardigheden is dit een ware aanrader om de D-Day stranden te verkennen !
In dit artikel het verhaal van het herdenkingsmuseum ‘Bloody Gulch’ (Manoir de Donville) in Carentan – Méautis. Op deze historische plaats kun je, samen met de eigenaar, een rondleiding volgen , met tal van verhalen en getuigenissen.
Bliksem in de nacht…
In de nacht van 5 op 6 juni 1944 hoorden alle getuigen, burgers of Duitsers, zware beschietingen in de richting van Carentan en Sainte-Mère-Église. De lucht stond in lichterlaaie van Duits luchtafweergeschut, geallieerde luchtaanvallen op treinstations en belangrijke verbindingswegen en stranden. Ondanks deze waarschuwing wisten burgers of zelfs Duitsers niet dat het de landingen van D-Day waren. Wie had kunnen voorzien wat er werkelijk zou gaan gebeuren. Al snel zagen de Duitsers groepen parachutisten van de 101st Airborne die de weg kwijt waren, omdat de meesten van hen niet landden waar ze hadden moeten landen. Sommigen werden dwaas gevangen genomen door veel meer ervaren Duitse soldaten die het terrein perfect kenden. De beroemde metalen sprinkhanen die aan de Amerikaanse parachutisten waren gegeven om zich ’s nachts onder elkaar te verzamelen, lieten de Duitse soldaten toe ze beter te spotten, dit omdat sprinkhanen in 1944 niet bestonden in de moerassen. Veel Amerikaanse parachutisten verdronken in overstroomde moerassen, zoals de Donville Marsh, of raakten gewond toen ze aankwamen in bomen of op de daken van huizen. Het zou vervelend zijn om alle details van deze persoonlijke verhalen te geven, omdat iedereen de landingen op D-Day op zijn eigen manier heeft meegemaakt.
Parachutisten in de bomen…
In Donville, zoals overal in de stad, werden de Amerikaanse parachutisten in de ochtend van 6 juni 1944 zeer snel opgemerkt door de inwoners en de Duitse soldaten. Parachutes van verschillende kleuren hingen in de bomen en apparatuur die de Amerikanen niet hadden kunnen terughalen, stonden langs de grond. Sommige parachutisten hadden gaten gegraven om hun landingsgestel te begraven of gecamoufleerd in de schuren van de dichtstbijzijnde boerderijen, waardoor de bevolking groot gevaar liep.
Amerikaanse soldaten en burgers, de eerste contacten…
In het landhuis van Donville waren de boeren van die tijd de heer en mevrouw Auguste Bucaille. De eerste Amerikaanse parachutisten ontdekten ze vrij snel toen ze hun dieren gingen behandelen in de omliggende velden. Sommigen hadden zelfs voet gezet op een boerderij bij het landhuis. In Le Lude, op de boerderij van de Grand Barhais en overal elders in Donville, hetzelfde scenario: de parachutisten werden destijds verborgen in de extreem dichte heggen of geperst in de boerderijgebouwen. Al snel werden de eerste contacten gelegd met de burgers om hen drie dingen te vragen: waar ze waren, waar de Duitse soldaten waren, hoe ze aan voorraden konden komen omdat hun reserves vrij snel uitgeput raakten, ondanks de tientallen kilo’s voedsel en munitie die ze hadden meegebracht. Een handvol dappere burgers riskeerde hun leven om hen water, melk en brood te geven. Opgemerkt moet worden dat de Duitsers met de doodstraf hadden gedreigd met iedereen die Amerikaanse parachutisten verborg. Helaas voerden ze dit dreigement uit, want 10 burgers werden geëxecuteerd door een vuurpeloton in Méautis.
De Duitsers jagen en vernietigen…
De Amerikaanse parachutisten van de 101st Airborne organiseerden in Donville een heuse guerrillaoorlog tegen de door hun razernij geslagen Duitsers! Deze laatsten organiseerden huisbezoeken aan burgers om huizen te doorzoeken, waarbij vaak een of twee mensen werden gegijzeld: pas op voor degenen in wier huizen sporen van Amerikaanse munitie of voorwerpen werden gevonden! In hun woede staken Duitse soldaten soms huizen in brand om de verborgen Amerikaanse parachutisten eruit te krijgen. De inwoners van Donville zagen deze tactiek verschillende keren herhaald worden. De Amerikaanse troepen gingen na de Slag bij Donville op dezelfde manier te werk, maar deze keer met behulp van hun tanks. Ze weigerden de man-tegen-man-gevechten, die soms nodig waren om Duitse soldaten te vernietigen die weigerden zich over te geven. Het landhuis van Donville was het toneel van deze dramatische veldslagen tussen soldaten.
Ze hadden nooit gevochten…
De Duitse parachutisten van majoor Von der Heydte werden op verkenning gestuurd in de richting van Sainte-Marie-du-Mont om te begrijpen wat er aan de hand was. Door in de klokkentoren van de kerk van Sainte-Marie-du-Mont te klimmen ontdekte de majoor zelf de armada van schepen van de Amerikaanse marine die de Normandische kust naderden. Al snel organiseerden ze een defensieve tactiek die het leven kostte aan veel Amerikaanse soldaten, van wie de meesten nog nooit een gevecht hadden gezien.
Hun missie: het verdedigen van een belangrijke as
De missie van de Amerikaanse parachutisten was om de Duitsers lastig te vallen en bezit te nemen van strategische locaties om de versterkingen van het Duitse leger af te snijden en zich aan te sluiten bij de troepen die op de stranden waren geland. Terwijl grote aantallen Amerikanen door de Duitsers waren gedood of gevangen genomen voordat versterkingen arriveerden, vochten de overlevenden met voorbeeldige moed om hun missie te volbrengen. De stad Carentan was een belangrijke as voor de geallieerden en de gevechten waren voor beide partijen extreem gewelddadig. De Amerikanen omsingelden Carentan vanaf 10 juni 1944 en lanceerden uiteindelijk de laatste aanval op 12 juni.
12 juni 1944, de Slag om Méautis…
De Duitsers trokken zich eerst terug naar het dorp Pommenauque in Carentan en trokken vervolgens naar het dorp Donville om hun verdediging te organiseren. De strijd begon op de avond van 12 juni 1944 en bereikte zijn hoogtepunt op 13 juni. De soldaten van de Amerikaanse Vierde Divisie en het 502e Infanterieregiment werden bij Donville geblokkeerd door dit Duitse verzet bestaande uit Duitse parachutisten, soldaten van de Werhmacht en elementen van de 17e SS Panser Grenadier Division. De gevechten waren extreem hevig en de verliezen zwaar voor beide legers. Burgers verloren het leven in het heetst van de strijd of werden gewoon doodgeschoten door de Duitsers. Donville werd pas op 16 juni definitief gepacificeerd.
Het landhuis van Donville werd het hoofdkwartier van de Duitsers…
Het landhuis van Donville, door de Duitsers omgevormd tot een voorlopig hoofdkwartier, werd vele malen heroverd door de Amerikanen, die er veel soldaten achterlieten. Alle daken van het huis en de gebouwen waren doorzeefd met splinters, gebouwen werden tot stof gereduceerd door tanks, andere werden in brand gestoken. De boeren van die tijd, de heer en mevrouw Bucaille, ontdekten de lichamen van de vele Duitse soldaten die in het landhuis, op de twee verdiepingen of in de verwoeste gebouwen lagen, evenals in de laan die naar de binnenplaats van het pand leidde. Het landhuis bewaart nog steeds de sporen van deze verschrikkelijke strijd…
Een strijd die meer dan een maand duurde…
Het dorp Méautis werd op 15 juni provisorisch bevrijd voor Donville, maar de strijd duurde meer dan een maand in het dorp, waarbij de Duitsers voortdurend probeerden een tegenaanval uit te voeren. Zo lanceerden Duitse soldaten op 26 juni 1944 een moorddadig offensief op Méautis, waardoor de overlevende burgers gedwongen werden opnieuw in ballingschap te gaan!
Tot juli 1944 regende het granaten op de stad…
In de ochtend van 27 juni 1944 werd de kerk van Méautis getroffen door verschillende granaten die de klokkentoren, het schip en het dak gedeeltelijk verwoestten.
Op 4 juli 1944 lanceerden de Amerikanen een nieuw offensief aan het Méautis-front in de richting van Sainteny, hoewel deze laatste oprukten naar La-Haye-du-Puits. Tot 18 juli 1944 vielen er granaten op Carentan en de stad Méautis.
Bij de jaarlijkse herdenkingen komen ook in Sainte-Marie-du-Mont, op amper 12 km van Manoir de Donville, heel wat re-enactors met hun voertuigen samen. Een even terug in de tijd momentje. In 1944 werd het dorp Sainte-Marie-du-Mont bezet door zestig vijandelijke soldaten van het 191 Artillerie-Regiment (91. Infanterie Division). De Duitsers gebruikten de kerktoren als observatiepost en op een heldere dag konden ze helemaal tot aan de zee kijken. Ver weg van een verwachte invasie in de buurt van Calais, konden ze niet weten dat het dorp aan de zuidelijke rand van D-Day’s ‘drop zone c’ lag.
Op onze weg richting Utah Beach (7 km) komen we heel wat militaire voertuigen tegen. We zijn verwonderd hoeveel Willy jeeps daar nog rondrijden. Naast Utah Beach kwamen er ook op Omaha Beach, Gold Beach, Juno Beach en Sword Beach soldaten aan land. De Duitse verdedigers hadden niet verwacht dat de Geallieerden hier aan land zouden komen, waardoor er slechts enkele reserve-eenheden aanwezig waren.
Als onderdeel van de zogenaamde Atlantikwall waren er verschillende versterkte bunkers die het strand moesten verdedigen . Anders dan bijvoorbeeld op Omaha Beach was de landing op dit invasiestrand een groot succes. Zo was Utah Beach het strand met de minste verliezen aan Geallieerde zijde. Na de verovering speelde dit strand een belangrijke rol als aanvoerroute voor Geallieerde manschappen en voertuigen. Vanaf de invasie tot aan november 1944 werden er op dit strand ongeveer 800.000 soldaten en 165.000 voertuigen aan land gebracht.
Vandaag de dag is een bezoekje aan dit indrukwekkende invasiestrand absoluut de moeite waard. Zo zijn er nog verschillende bunkers zichtbaar. Ook kunt u het interessante Utah Beach museum bezoeken, waar u alles te weten kunt komen over de invasie van Normandië, en waar je ook onder meer een replica van een B-26 Marauder kunt bezichtigen: een vliegtuig van het type dat de kust bombardeerde vlak voor de invasie.
Arromanches ligt in het hart van de invasiestranden van juni 1944. De plaats is bekend vanwege de indrukwekkende overblijfselen van de kunstmatige haven die hier tijdens de invasie werd aangelegd. Een unieke plek die veel herinneringen oproept. Zowel mooi als ontroerend. De badplaats was bij de invasie een van de belangrijkste strategische doelen van de geallieerden. Ze wilden er een kunstmatige haven bouwen om zo de gelande troepen te kunnen bevoorraden met wapens en munitie. Nog altijd liggen er langs deze stranden vele overblijfselen van de haven, in allerlei – vaak mysterieuze – vormen. De restanten laten zien hoe belangrijk deze plek was voor het herwinnen van de vrijheid van Europa. Ook hier komen tijdens de herdenkingsperiode massaal re-enactors samen. In 2023 opende het vernieuwde ‘Musée du Débarquement’ zijn deuren. Een ware aanrader om te bezoeken ! Parkeren tijdens de herdenkingsperiode kan heel druk zijn, vandaar geopteerd om er te blijven hangen en de sfeervolle beleving op te snuiven.
Op 6 juni 2023 daguitstap naar Colleville-sur-Mer. Weerom heel wat historische Willy’s op de baan. Om veiligheidsredenen werd de toegangsweg richting ‘Memorial American Cemetery’ afgesloten, maar geen nood, rondom het Overlord museum een re-enactor treffen met militaire beurs, wat heel wat volk lokte. Er was zelfs een logistieke service voor historische voertuigen met een technisch probleem. Bussen met veteranen en hun familie kwamen aangereden voor een herdenkingsplechtigheid aan het museum, een beklijvend moment, in het geheugen gegrift.
Voor een bezoek aan de ‘Memorial American Cemetery’ een fikse wandeling. Aan verschillende graven herdenkingsmomenten door groepen militairen en familieleden. Op het juiste moment, op de juiste plaats een aangrijpende beklijvende herdenkingsplechtigheid waar ook veteranen aanwezig waren. Een ‘Indiaanse’ veteraan las er zijn verhaal voor, met achteraf een enorm eervol respectvertoon.
Een nieuwe dag, een nieuw geluid. Een bezoek aan de ‘British Normandy Memorial’ in Ver-sur-Mer, op 4km van onze verblijfplaats. Deze Memorial werd ingehuldigd op 6 juni 2021, 77 jaar na D-day. De Roll of Honour op de pilaren bevat 22.442 namen van hen die op D-day en tijdens de Battle of Normandy onder Brits commando sneuvelden. Er waren gesneuvelden van 30 verschillende nationaliteiten, waaronder ook Belgen. De volgende namen van Belgische gesneuvelden konden we terugvinden op de Roll of Honour:
F/Lt Robert A.G. Alexandre (350 Sqn – KIA 10 juni 1944)
F/Sgt Jean Louis M.P. Gheysens (349 Sqn – KIA 8 juni 1944)
Sqn Ldr Henri A.C. Gonay (263 Sqn – KIA 14 juni 1944)
F/O Albert M.L. Herreman (350 Sqn – KIA 8 juni 1944)
F/O Marcel A. Sans (349 Sqn – KIA 7 juni 1944)
F/Lt Francois A. Venesoen (350 Sqn – KIA 6 juni 1944)
F/O Andre J.J.C. Dulait (408 Sqn – KIA 13 juni 1944)
F/O Charles G. Hanchar (408 Sqn – KIA 13 juni 1944)
F/O Dulait en F/O Hanchar waren beiden boordschutters die sneuvelden toen hun Lancaster DS772 nabij Avesnes-Les-Aubert (Frankrijk) door Heinz Wolfgang Schnaufer werd neergehaald. Ze werden aanvankelijk samen met de rest van de bemanning begraven op het plaatselijke kerkhof. Na de oorlog werden hun stoffelijke resten naar België gerepatrieerd. F/O Dulait rust in een familiegraf te Mont-Sur-Marchienne en F/O Hanchar rust op het ereperk van de Luchtmacht op de begraafplaats van Brussel. De graven van de rest van de bemanning en het gedenkbord voor deze twee Belgen in Avesnes-Les-Aubert, zijn reeds opgenomen in de database. Op 6 juni 2024 zal met een plechtige ceremonie ook het bezoekerscentrum ‘Winston Churchill Centre’ geopend worden. Tot eind augustus 2024 wordt er aan de hand van 1475 metalen soldaten de landing herdacht. Een prachtige Memorial die beschikt over een grote met bankkaart betalende parking. Aansluitend een bezoek aan het ‘Musée America Gold Beach’.
Na een ‘oorlogs’ pauzedag treden we weer in de voetsporen van weleer. We bezoeken de ‘Battery de Grandcamp-Maisy’, op 50 km van onze verblijfplaats. De Batterij van Maisy is een groep van drie batterijen, gebouwd door de Wehrmacht. Het maakte deel uit van de Duitse Atlantikwall en was de belangrijkste verdedigingspositie voor dat gebied. De installatie zorgde voor de verdediging van de sector gelegen tussen de batterijen van Longues-sur-Mer en Crisbecq, en kon zowel Omaha Beach als Utah Beach bereiken. Het complex werd in het grootste geheim in militair beveiligde zones gebouwddoor dwangarbeiders uit Rusland, Tsjechoslowakije en Polen.
In het jaar 1941 begon men met de bouw van de batterij van Azeville. Hiermee was deze batterij een van de eerste verdedigingswerken die door de Duitsers aan de Franse westkust gebouwd werd. De batterij bestond eerst uit vier kanonnen, welke in een open veld werden geplaatst. Na een bezoek van de Duitse generaal Erwin Rommel besloot men om de kanonnen beter te beschermen, door deze in bunkers te plaatsen. Op 6 juni 1944 landden de geallieerde soldaten op het nabijgelegen strand, dat de codenaam Utah Beach had gekregen. Door een hels bombardement van geallieerde kruisers en de hier op volgende aanval van Amerikaanse grondtroepen, gaf het Duitse garnizoen dat hier gelegerd was zich over. Hiermee was de batterij op 9 juni 1944 onschadelijk gemaakt en vormde deze geen gevaar meer voor de geallieerden. Tot op de dag van vandaag is de batterij van Azeville te bezoeken voor geïnteresseerden. Deze voormalige batterij is ingericht als museum, waar u veel te weten kunt komen over de landing in Normandië. Met een audiogids kunt u deze indrukwekkende locatie zelf verkennen. Zo kunt u zowel de aanwezige bunkers als de onderaardse gangen van binnenuit verkennen. Een erg indrukwekkend ervaring!
Rondom de landingsstranden vind je wel 30 verschillende begraafplaatsen, waar de slachtoffers van D-Day zijn begraven en worden herdacht. Zo vind je er Amerikaanse, Britse, Canadese, Franse, Duitse, Poolse en Russische begraafplaatsen die allemaal erg indrukwekkend zijn. Naast de vele graven, kun je er vaak ook monumenten vinden en worden de slachtoffers die niet zijn gevonden, herdacht. Ook vind je er informatiecentra waar je meer over de aanvallen en de soldaten kunt leren.
Tekst en foto’s © Chantal Blondeel